Op maandag 17 november 2014 vond in Domus Medica in Utrecht de eerste editie van het congres van het Kennisplatform Werk en Inkomen plaats. Het thema van het KWI Congres 2014 was: kennisdelen.
Het congres richtte zich primair op het thema kennisdelen. Hoe krijgen we mensen terug op de arbeidsmarkt? Met individuele aandacht en volgens bewezen methodieken. Door van elkaar te leren en ‘door olifantenpaadjes te vermijden’.
De thema’s van de workshops besloegen het brede spectrum van wat werkt en wat niet werkt bij investeren in participeren, activeren en re-integratie. De workshops waren opgedeeld in de volgende thema's en kende onderstaande onderwerpen:
Sociale inclusie
Effectiviteit van activerende dienstverlening
Decentralisaties vragen om nieuwe inzichten werkvormen
Onder dagvoorzitterschap van Marijke Roskam gingen staatssecretaris Jetta Klijnsma, René Paas (Divosa), Fred Paling (UWV), Jasmijn Lee Sack Fong (Beroepsverenging voor Klantmanagers), Menno Fenger (hoofddocent Bestuurskunde Erasmus Universiteit) en Arjan Vliegenthart (wethouder in Amsterdam) met elkaar en met de deelnemers aan het congres in gesprek. Tot slot stelde directeur Kim Putters van het Sociaal en Cultureel Planbureau in zijn afsluitende lezing 'Rijk geschakeerd' een aantal prikkelende vragen over onze samenleving.
Het KWI heeft naar aanleiding van het congres een bundel artikelen, beschouwingen en interviews uitgebracht. In de bundel wordt stilgestaan bij individuele en collectieve verantwoordelijkheden op het terrein van werk en inkomen. Er wordt stilgestaan bij de manier waarop maatwerk en een integrale aanpak zorg kunnen dragen voor een verantwoord evenwicht tussen bescherming en activering van burgers. Ook wordt besproken hoe een dergelijke aanpak vorm kan krijgen en welke werkwijzen en instrumenten hierbij passen.
Presentaties en workshops
Lees de presentaties en workshops van de keynote sprekers
De economische crisis heeft diepe sporen getrokken in de arbeidsmarktpositie van migrantengroepen, zo blijkt uit het Jaarrapport integratie 2013 'Participatie van migranten op de arbeidsmarkt' van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), dat door Jaco Dagevos tijdens deze workshop wordt toegelicht. Waarom slaagt een migrant met dezelfde kwalificaties als een autochtoon er toch minder goed in om een baan te vinden? Naast algemene factoren lijkt ook discriminatie een rol te spelen. In de gemeente Den Haag wil men met het platform 'Den Haag Inclusief' bewuste of onbewuste uitsluiting op de arbeidsmarkt voorkomen. Dit gebeurt door werkgevers te stimuleren en inspireren om werk te maken van een inclusief personeelsbeleid. Kai-Yin Or (beleidsmedewerker gemeente Den Haag) laat u kennis maken met dit platform en deze werkwijze tijdens de workshop.
Jobcarving en het herontwerpen van processen blijken essentieel om te komen tot inclusieve organisaties. De basis van jobcarving is: het ontrafelen van verschillende functies in taken, en deze taken dusdanig herverdelen zodat de elementaire taken worden overgedragen naar een nieuwe functie. Dit zorgt voor efficiency. Hoogleraar Fred Zijlstra gaat tijdens deze workshop dieper in op ‘Inclusief herontwerp van werkprocessen’ (IHW) en adviseur Inclusieve arbeidsorganisatie bij UWV, Henny Mulders, legt tijdens deze workshop uit hoe UWV inclusief werkgeverschap ondersteunt. Daarnaast worden tijdens de workshop insights van een succesvol experiment bij het Amsterdamse Slotervaartziekenhuis, waar met behulp van deze aanpak Wajongers aan een duurzame functie werden geholpen, met u gedeeld.
Met de komst van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening (Wgs) in 2012 kregen gemeenten de taak hun inwoners integrale schuldhulpverlening te bieden. Nu, twee jaar later, is het de vraag: hoe gaat het eigenlijk met die gemeentelijk integrale aanpak van schulden? Monique Stavenuiter praat u bij over de stand van zaken aan de hand van het recente onderzoek “Lokaal en Integraal, vormgeving en uitvoering van de schuldhulpverlening in zestig gemeenten”. Uit dit onderzoek blijkt onder andere dat het gebruik van een screeningsinstrument bij de integrale intake een goed middel is om zowel de aard van de schuldproblemen, als de achtergrondsituatie van de schuldenaar in kaart te brengen en te beoordelen. Joke de Kock deelt haar ervaringen hiermee en overige praktijkinzichten met u tijdens deze workshop.
Hoe kunnen werkgevers gemotiveerd, gestimuleerd en ondersteund worden om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen en te houden? En hoe realiseer je een duurzame plaatsing voor een werknemer met beperking? Om deze eerste vraag te beantwoorden volgde Regioplan drie jaar lang een groot aantal grote en middelgrote bedrijven die zich hadden voorgenomen mensen met een beperking aan te nemen. Daaruit bleek dat in de werkgeversbenadering van UWV en SW-bedrijven onderscheid gemaakt moet worden in vier fasen die werkgevers doorlopen. De inhoud van deze vier fasen en de lessen die uit het onderzoek worden getrokken, worden in de workshop weversdienstverlening met u gedeeld.
Op de tweede vraag geeft het SBCM, vanuit hun praktijkervaring, in deze workshop antwoord: Het realiseren van duurzame plaatsen voor werknemers met een beperking bij een reguliere werkgever vraagt niet alleen een goede voorbereiding en professionele begeleiding van de werknemer, ook is het van belang de werkgever vooraf goed te informeren en ook na plaatsing te begeleiden. SBCM ontwikkelde voor werkgevers en begeleiders in het reguliere werkveld verschillende instrumenten met praktische tips aan werkgevers en hun medewerkers, die hieraan bij kunnen dragen.
Wat weten we over effectiviteit van re-integratieinstrumenten? Dat is de vraag! In deze workshop gaan Arjan Heyma en Marloes Lammers in op twee relevante en recente onderzoeken op dit gebied. Arjan Heyma presenteert zijn onderzoek ‘Een goed gesprek werkt’ over de korte termijneffecten van re-integratiedienstverlening vanuit het UWV aan de WW –populatie. Marloes Lammers gaat vervolgens in op de lange termijneffecten van re-integratiedienstverlening bij zowel UWV als gemeente, naar aanleiding van het onderzoek ‘Lange termijneffecten van re-integratie’. Beide zeer interessante onderzoeken waar bruikbare informatie en conclusies voor de re-integratie dienstverlening in de praktijk naar voren komen.
Komt misbruik van uitkeringen altijd voort uit berekening of is er meer aan de hand? Moet de focus van het fraudebeleid gericht worden op preventie en of op straffen? Zo’n 30% van de mensen die frauderen met een WWB uitkering doen dit willens en wetens. Fraude blijkt in de meeste gevallen echter niet te ontstaan als gevolg van calculerend handelen door cliënten, maar ontstaat vaak door het gemak waarmee cliënten de grens tussen wat wel en wat niet mag kunnen overschrijden. Er kan in het leven van mensen iets gebeuren waardoor zij terechtkomen in een situatie die lijkt op fraude en die vervolgens niet wordt rechtgezet omdat mensen niet weten hoe of omdat ze het wel makkelijk vinden. Wat beweegt fraudeurs en niet fraudeurs. Wanneer en waarom overtreden mensen bepaalde regels, in hoeverre sluit beleid en handhaving aan bij menselijk gedrag? Menno Fenger gaat tijdens de workshop in op beweegredenen en gedrag van fraudeurs. Wim Heersink gaat vervolgens dieper in op handhaven in de praktijk.
Orionis walcheren: kennis en praktijk geïntegreerd in een nieuw concept. Orionis en TNO hebben het afgelopen jaar de krachten gebundeld om een organisatie neer te zetten die klaar is voor de participatiewet, gebouwd op de integratie van wetenschap en praktijk en het principe van de lerende organisatie. In deze workshop laten Ingrid van Zimmeren (Orionis) en Roland Blonk (TNO) op een interactieve manier de deelnemers kennisnemen van de ins en outs van deze aanpak en welke effecten er zichtbaar zijn op de klanten en op medewerkers.
Samenwerking tussen wetenschap en praktijk is veel meer dan het traditionele kennisdelen, waarbij de praktijk opdrachtgever is en de wetenschapper komt doceren hoe het nu werkelijk zit. In Lokaal15 gaat dit anders. Lokaal15 is een open kennisatelier van wetenschappers, werkenden in de praktijk en financiers. Gezamenlijk ontwikkelen we kennisprojecten en voeren deze uit; rond zorg, werk en inkomen. Iedereen kan meedoen. Wie met eenzelfde vraag zit, sluit zich aan bij een lopend initiatief. Wie een nieuw vraagstuk wil inbrengen, initieert zelf een project en zoekt via de website van Lokaal15 gelijkgestemden uit de wetenschap en de praktijk.
In deze workshop maakt u kennis met de werkwijze van Lokaal15. Vervolgens gaan we aan de slag. U zult merken dat in eerste instantie niet de zoektocht naar antwoorden centraal staat, maar die naar vragen; vragen rond re-integratie die volgens u ten onrechte niet gesteld of onbeantwoord blijven. Vragen achter de praktijk van alledag. De workshop wordt gegeven door Hans Bosselaar en Judith van der Veer, beiden zijn vanuit de VU werkzaam voor Lokaal15
Het aantal keuzes waarmee mensen worden geconfronteerd en de eigen verantwoordelijkheid in het maken van keuzes is sterk toegenomen. Maar kan iedereen overweg met die grote keuzevrijheid? Hoe komen mensen tot keuzes en waarom kiezen zij soms niets? Mensen kiezen vaak niet zo geïnformeerd en weloverwogen als beleidsmakers misschien wel veronderstellen. Recent onderzoek toont aan dat bij mensen met langdurig lage inkomens en met ernstige geldzorgen een hoge keuzedruk kan ontstaan. Mensen zijn vaak zo druk met het halen van de dag van morgen dat zij onvoldoende aandacht en mentale energie hebben om na te denken over wat op langere termijn voor hen de beste keuze is.
‘Nudging’ is een nieuwe manier om het gedrag van mensen te beïnvloeden, door ze een zetje te geven in de goede richting en het zo makkelijker te maken voor mensen om te kiezen in lastige situaties. Bepaalde groepen in de samenleving kunnen geholpen worden met kleine niet-dwingende duwtjes in de richting van de optie die voor hen waarschijnlijk het beste zal uitpakken.
Mirre Stallen gaat vanuit de optiek van nudging in op het keuzegedrag van mensen in situaties van schaarste, bijvoorbeeld bij langdurig laag inkomen en financiële zorgen. Arie-Jan van der Monde werkt voor diverse gemeenten om cliënten die langdurig aanspraak maken op de WWB te activeren bij het vinden van een baan.
